Bản chất của Quỹ bình ổn giá không chỉ là công cụ tài chính mang tính chất điều tiết mà còn là một phần trong chiến lược ổn định thị trường dài hạn của doanh nghiệp, đặc biệt là trong các lĩnh vực thiết yếu và chịu sự quản lý giá của Nhà nước. Việc nhận diện rõ vai trò kế toán của Quỹ thông qua Tài khoản 357 theo Thông tư 200/2014/TT-BTC giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ đúng quy định pháp luật, mà còn nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản trị tài chính.
1. Tài khoản 357 theo Thông tư 200 là tài khoản gì?
Tài khoản 357 theo Thông tư 200 là tài khoản Quỹ bình ổn giá, được sử dụng để phản ánh tình hình biến động và giá trị Quỹ bình ổn giá tại thời điểm báo cáo của doanh nghiệp được phép trích lập Quỹ bình ổn giá tính vào chi phí sản xuất kinh doanh theo quy định của pháp luật. Tùy theo từng ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh, doanh nghiệp được chủ động bổ sung thêm vào tên của Quỹ này phù hợp với ngành nghề, lĩnh vực kinh doanh của mình.
2. Nguyên tắc kế toán của TK 357 – Quỹ bình ổn giá theo TT200
Nguyên tắc kế toán của TK 357 – Quỹ bình ổn giá theo TT200 được quy định tại khoản 1, Điều 65 Thông tư 200/2014/TT-BTC như sau:
– Trách nhiệm trích lập, sử dụng và quyết toán Quỹ:
Doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện đầy đủ việc trích lập, sử dụng và quyết toán Quỹ bình ổn giá theo đúng các quy định hiện hành của pháp luật. Việc ghi nhận và vận dụng Tài khoản 357 chỉ được thực hiện trong trường hợp pháp luật quy định rõ ràng nghĩa vụ trích lập Quỹ bình ổn giá vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ kế toán. Trong mọi trường hợp khác, doanh nghiệp không được tự ý ghi nhận hoặc sử dụng Quỹ nhằm đảm bảo tính chính xác, trung thực trong công tác kế toán.
– Nguyên tắc ghi nhận vào giá vốn hàng bán:
Khi thực hiện trích lập Quỹ bình ổn giá, doanh nghiệp phải ghi nhận khoản trích lập này vào chi phí giá vốn hàng bán, qua đó làm tăng giá vốn trong kỳ tương ứng với số tiền trích lập. Ngược lại, khi sử dụng Quỹ nhằm mục tiêu bình ổn giá theo đúng quy định, doanh nghiệp được ghi giảm giá vốn hàng bán với giá trị tương ứng số tiền đã sử dụng. Cách thức ghi nhận này vừa đảm bảo nguyên tắc phù hợp giữa chi phí và doanh thu, vừa phản ánh đúng tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh của đơn vị.
3. Kết cấu và nội dung phản ánh của TK357
Tài khoản 357 có tính chất nguồn vốn có mục tiêu sử dụng cụ thể. Căn cứ khoản 2, Điều 65 Thông tư 200/2014/TT-BTC, kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 357 – Quỹ Bình ổn giá bao gồm:
- Bên Nợ: Phản ánh số tiền Quỹ bình ổn giá đã được sử dụng trong kỳ cho các hoạt động điều tiết giá bán theo chính sách và mục tiêu bình ổn thị trường đã được phê duyệt.
- Bên Có: Ghi nhận các khoản trích lập Quỹ bình ổn giá từ chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ theo đúng quy định của pháp luật. Đây là phần làm tăng nguồn quỹ, thể hiện sự chủ động tài chính của doanh nghiệp trong công tác điều tiết giá cả.
- Số dư bên Có: Là phần Quỹ bình ổn giá còn lại chưa sử dụng tính đến thời điểm cuối kỳ kế toán. Số dư này thể hiện nguồn lực tài chính dự phòng mà doanh nghiệp hiện đang nắm giữ để sẵn sàng triển khai các biện pháp bình ổn giá trong tương lai.
4. Hướng dẫn hạch toán một số nghiệp vụ kinh tế liên quan đến Tài khoản 357 theo TT200
– Khi trích lập Quỹ bình ổn giá, hạch toán:
Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán
Có TK 357 – Quỹ bình ổn giá.
– Khi sử dụng Quỹ bình ổn giá, hạch toán:
Nợ TK 357 – Quỹ bình ổn giá
Có TK 632 – Giá vốn hàng bán.
5. Các câu hỏi thường gặp liên quan đến TK357 theo TT200
Doanh nghiệp nào bắt buộc phải trích lập Quỹ bình ổn giá và sử dụng Tài khoản 357?
Không phải mọi doanh nghiệp đều được hoặc phải sử dụng Tài khoản 357. Chỉ những doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chịu sự điều tiết giá của Nhà nước và được pháp luật yêu cầu trích lập Quỹ bình ổn giá mới phải áp dụng. Ví dụ: Doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, điện, nước sạch, khí đốt… khi có văn bản hướng dẫn cụ thể từ cơ quan quản lý chuyên ngành.
Tài khoản 357 có được dùng như một loại dự phòng không?
Không. Mặc dù về mặt bản chất kế toán, Quỹ bình ổn giá cũng là một khoản được trích lập từ chi phí, nhưng Tài khoản 357 không phải là tài khoản dự phòng (như các TK 352 – Dự phòng phải trả). Đây là tài khoản phản ánh nguồn kinh phí mang tính mục tiêu sử dụng rõ ràng, không phải để bù đắp rủi ro mà để thực hiện các chính sách bình ổn giá đã định.
TK 357 có phải là tài khoản bắt buộc phải quyết toán không?
Có. Tài khoản này phải được quyết toán định kỳ, thông thường theo quý hoặc năm, tùy theo yêu cầu của cơ quan quản lý ngành. Việc quyết toán bao gồm: xác định số đã trích lập, số đã sử dụng, số còn lại, và phải được báo cáo rõ ràng trong hồ sơ tài chính theo mẫu biểu quy định.
Trường hợp Quỹ bình ổn giá không sử dụng hết trong kỳ thì xử lý như thế nào?
Phần Quỹ chưa sử dụng sẽ được kết chuyển sang kỳ sau và tiếp tục theo dõi tại Tài khoản 357 như một khoản nguồn vốn mục tiêu. Doanh nghiệp không được sử dụng khoản này cho các mục đích khác nếu không có sự cho phép hoặc hướng dẫn cụ thể từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
TK 357 có được hạch toán chi tiết theo từng mặt hàng hay dự án không?
Có thể. Doanh nghiệp nên tổ chức hạch toán chi tiết TK 357 theo từng sản phẩm, nhóm sản phẩm hoặc chương trình bình ổn cụ thể, nhằm phục vụ cho công tác báo cáo, kiểm tra và quyết toán dễ dàng hơn. Cách tổ chức chi tiết này sẽ phụ thuộc vào tính chất hoạt động và yêu cầu quản lý nội bộ.
Tài khoản 357 có ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp không?
Có. Việc trích lập Quỹ bình ổn giá từ chi phí sản xuất, kinh doanh sẽ làm tăng chi phí, giảm lợi nhuận trong kỳ. Tuy nhiên, khi doanh nghiệp sử dụng Quỹ để hỗ trợ giá và ghi giảm giá vốn hàng bán, chi phí lại được hoàn nhập tương ứng. Như vậy, Tài khoản 357 ảnh hưởng tạm thời đến kết quả kinh doanh nhưng sẽ được điều chỉnh lại khi Quỹ được sử dụng đúng mục đích.
Nếu doanh nghiệp không sử dụng hết Quỹ bình ổn giá nhiều năm thì có bị thu hồi không?
Việc thu hồi Quỹ phụ thuộc vào quy định của cơ quan quản lý ngành hoặc quyết định từ cấp có thẩm quyền. Trong một số trường hợp, nếu Quỹ không được sử dụng trong thời gian dài hoặc vượt quá giới hạn trích lập, cơ quan chức năng có thể yêu cầu doanh nghiệp nộp lại phần dư. Do đó, doanh nghiệp cần theo dõi sát các hướng dẫn liên ngành liên quan đến quản lý Quỹ.
TK 357 có được bù trừ với các khoản phải thu hay phải trả không?
Không. Tài khoản 357 là tài khoản nguồn vốn mang tính mục tiêu, không được sử dụng để bù trừ với các khoản công nợ phải thu, phải trả hay bất kỳ nghĩa vụ tài chính nào khác. Mọi khoản sử dụng Quỹ đều phải được hạch toán riêng biệt, đúng bản chất và mục đích bình ổn giá theo quy định kế toán và pháp luật hiện hành.
Tạm kết:
Tài khoản 357 – Quỹ bình ổn giá, xét dưới góc độ kế toán không đơn thuần là một chỉ tiêu ghi nhận nghĩa vụ hoặc nguồn vốn mà còn thể hiện cam kết trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong việc giữ ổn định thị trường. Hy vọng những thông tin về cách hạch toán tài khoản 357 theo Thông tư 200 mà chúng tôi vừa cung cấp qua bài viết sẽ đem lại nhiều giá trị hữu ích cho bạn đọc trong quá trình thực hiện công tác kế toán tại doanh nghiệp.
