Cổ phiếu quỹ là một trong những công cụ tài chính quan trọng mà các doanh nghiệp có thể sử dụng để điều chỉnh cơ cấu vốn hoặc thực hiện các chiến lược tài chính khác. Tài khoản 419 – “Cổ phiếu quỹ” theo quy định của TT200/2014/TT-BTC cung cấp cơ sở hạch toán và quản lý cổ phiếu quỹ trong hệ thống kế toán doanh nghiệp. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tổng hợp và cung cấp những thông tin chi tiết và đầy đủ nhất liên quan đến cách hạch toán tài khoản 419 theo Thông tư 200.
1. Tài khoản 419 theo Thông tư 200 là tài khoản gì?
Tài khoản 419 theo thông tư 200 là tài khoản Cổ phiếu quỹ. Tài khoản này được sử dụng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng giảm của số cổ phiếu do các công ty cổ phần mua lại trong số cổ phiếu do công ty đó đã phát hành ra công chúng để sau đó sẽ tái phát hành lại (gọi là cổ phiếu quỹ).
Cổ phiếu quỹ là loại cổ phiếu mà công ty phát hành và sau đó tự mua lại, tuy nhiên, nó không bị huỷ bỏ mà vẫn có thể được tái phát hành trong một thời gian nhất định theo quy định của pháp luật về chứng khoán. Những cổ phiếu quỹ mà công ty sở hữu không được hưởng cổ tức, không có quyền bầu cử hoặc tham gia vào việc phân chia tài sản khi công ty giải thể. Khi thực hiện việc chia cổ tức cho các cổ phần, cổ phiếu quỹ đang do công ty nắm giữ sẽ được xem như cổ phiếu chưa bán.
2. Nguyên tắc kế toán của TK 419 – Cổ phiếu quỹ theo TT200
Theo khoản 1, Điều 73 Thông tư 200/2014/TT-BTC, nguyên tắc kế toán đối với tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ gồm có:
– Giá trị cổ phiếu quỹ trên tài khoản này được ghi nhận theo giá thực tế tại thời điểm công ty mua lại, bao gồm giá mua và các chi phí phát sinh trực tiếp liên quan đến việc mua lại, như chi phí giao dịch và các chi phí khác.
– Cuối kỳ kế toán, khi lập Báo cáo tài chính, giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ sẽ được giảm trừ vào Vốn đầu tư của chủ sở hữu trên Bảng Cân đối kế toán, bằng cách ghi nhận một số âm (…).
– Tài khoản này không phản ánh giá trị cổ phiếu mà công ty mua từ các công ty cổ phần khác với mục đích đầu tư nắm giữ.
– Khi cổ phiếu quỹ được tái phát hành hoặc sử dụng để trả cổ tức, thưởng,… giá trị vốn của cổ phiếu quỹ sẽ được tính theo phương pháp bình quân gia quyền.
3. Kết cấu và nội dung phản ánh của TK419
Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ được quy định tại khoản 2, Điều 73 Thông tư 200/2014/TT-BTC như sau:
- Bên Nợ: Ghi nhận giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ khi công ty tiến hành mua lại.
- Bên Có: Ghi nhận giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ khi công ty tái phát hành, sử dụng cho mục đích chia cổ tức, thưởng, hoặc khi cổ phiếu quỹ bị huỷ bỏ.
- Số dư bên Nợ: Là giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ mà công ty hiện đang sở hữu và nắm giữ.
4. Hướng dẫn hạch toán một số nghiệp vụ kinh tế liên quan đến Tài khoản 419 theo TT200
(1) Kế toán mua lại cổ phiếu do chính công ty đã phát hành:
– Khi công ty đã hoàn tất các thủ tục mua lại số cổ phiếu do chính công ty phát hành theo luật định, kế toán thực hiện thủ tục thanh toán tiền cho các cổ đông theo giá thỏa thuận mua, bán và nhận cổ phiếu về, hạch toán:
Nợ TK 419 – Cổ phiếu quỹ (Giá mua lại cổ phiếu)
Có các TK 111, 112.
– Trong quá trình mua lại cổ phiếu, khi phát sinh chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua lại cổ phiếu, hạch toán:
Nợ TK 419 – Cổ phiếu quỹ
Có các TK 111, 112.
(2) Tái phát hành cổ phiếu quỹ:
– Khi tái phát hành cổ phiếu quỹ với giá cao hơn giá thực tế mua lại, hạch toán:
Nợ các TK 111,112 (Tổng giá thanh toán tái phát hành cổ phiếu)
Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (Giá thực tế mua lại cổ phiếu)
Có TK 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu (TK 4112) (Số chênh lệch giữa giá tái phát hành cao hơn giá thực tế mua lại cổ phiếu).
– Khi tái phát hành cổ phiếu quỹ ra thị trường với giá thấp hơn giá thực tế mua vào cổ phiếu, hạch toán:
Nợ các TK 111,112 (Tổng giá thanh toán tái phát hành cổ phiếu)
Nợ TK 4112- Thặng dư vốn cổ phần (Giá tái phát hành thấp hơn giá mua lại)
Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (Giá thực tế mua lại cổ phiếu).
(3) Khi huỷ bỏ số cổ phiếu quỹ, hạch toán:
Nợ TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (Mệnh giá của số cổ phiếu huỷ bỏ);
Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (Giá mua lại cao hơn mệnh giá)
Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (Giá thực tế mua lại cổ phiếu).
(4) Khi có quyết định của Hội đồng quản trị (đã thông qua Đại hội cổ đông) chia cổ tức bằng cổ phiếu quỹ:
– Trường hợp giá phát hành cổ phiếu quỹ tại ngày trả cổ tức bằng cổ phiếu cao hơn giá thực tế mua vào của cổ phiếu quỹ, hạch toán:
Nợ TK 421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (Giá phát hành cổ phiếu)
Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (Theo giá thực tế mua lại cổ phiếu quỹ)
Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (Số chênh lệch giữa giá mua lại cổ phiếu quỹ thấp hơn giá phát hành tại ngày trả cổ tức).
– Trường hợp giá phát hành cổ phiếu quỹ tại ngày trả cổ tức bằng cổ phiếu thấp hơn giá thực tế mua vào của cổ phiếu quỹ, hạch toán:
Nợ TK 421- Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (Giá phát hành cổ phiếu)
Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (Số chênh lệch giữa giá mua lại cổ phiếu quỹ cao hơn giá phát hành tại ngày trả cổ tức).
Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (Theo giá thực tế mua cổ phiếu quỹ).
5. Các câu hỏi thường gặp liên quan đến TK419 theo TT200
Cổ phiếu quỹ có được nhận cổ tức không?
Cổ phiếu quỹ không có quyền nhận cổ tức vì chúng không được coi là cổ phần đang lưu hành của công ty. Điều này là do công ty sở hữu cổ phiếu quỹ và chúng không tham gia vào việc chia cổ tức cho các cổ đông.
Trị giá cổ phiếu quỹ khi tái phát hành được tính như thế nào?
Trị giá của cổ phiếu quỹ khi tái phát hành được tính theo phương pháp bình quân gia quyền, tức là sẽ căn cứ vào giá trị trung bình của các cổ phiếu quỹ mà công ty đã mua lại. Phương pháp này giúp đảm bảo tính chính xác và công bằng trong việc xác định giá trị khi cổ phiếu quỹ được tái phát hành.
Cổ phiếu quỹ có được quyền tham gia bỏ phiếu tại đại hội cổ đông không?
Cổ phiếu quỹ không có quyền tham gia vào các cuộc bầu cử tại đại hội cổ đông. Điều này là do công ty nắm giữ cổ phiếu này và không có quyền lợi tương tự như các cổ đông khác. Cổ phiếu quỹ không có quyền bầu cử hay tham gia vào việc quyết định các vấn đề của công ty.
Cổ phiếu quỹ có được sử dụng để trả cổ tức không?
Cổ phiếu quỹ có thể được sử dụng để trả cổ tức, nhưng không được phân phối cho cổ đông theo tỷ lệ sở hữu cổ phần như thông thường. Thay vào đó, cổ phiếu quỹ có thể được dùng để chi trả cổ tức hoặc thưởng cho cổ đông theo các hình thức khác như cổ phiếu thưởng. Giá trị cổ phiếu quỹ khi sử dụng sẽ được tính theo phương pháp bình quân gia quyền.
Giá trị cổ phiếu quỹ ảnh hưởng như thế nào đến báo cáo tài chính?
Trị giá cổ phiếu quỹ sẽ được ghi giảm vào Vốn đầu tư của chủ sở hữu trong phần Vốn chủ sở hữu trên Bảng Cân đối kế toán (Bảng CĐKT). Khi công ty mua lại cổ phiếu quỹ, số tiền này sẽ làm giảm Vốn chủ sở hữu, và khi cổ phiếu quỹ được tái phát hành hoặc sử dụng, số này sẽ tăng lại vào Vốn chủ sở hữu.
Tạm kết:
Với những nguyên tắc và phương pháp hạch toán được quy định rõ ràng trong Thông tư 200, doanh nghiệp sẽ có cơ sở vững vàng để quản lý cổ phiếu quỹ một cách chính xác và hiệu quả. Việc tuân thủ các quy định về tài khoản 419 theo Thông tư 200 không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng kiểm soát tài chính mà còn đảm bảo sự minh bạch trong báo cáo tài chính, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường.
