Hà Nội – 30/10/2025. Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC về chế độ kế toán doanh nghiệp, thay thế Thông tư 200/2014/TT-BTC. Văn bản có hiệu lực từ 01/01/2026 và áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau 01/01/2026.
Tóm tắt nhanh:
- Phạm vi áp dụng: mọi loại hình doanh nghiệp; với tổ chức tín dụng/chi nhánh NHNNg thì nghiệp vụ đặc thù vẫn theo NHNN.
- Thay thế: TT 200/2014/TT-BTC và một số thông tư sửa đổi/bổ sung liên quan.
- Phụ lục kèm theo: hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán (42 mẫu), BCTC (đổi tên Bảng cân đối kế toán → Báo cáo tình hình tài chính).
- Tải toàn văn thông tư 99/2025/TT-BTC: tại đây!
- Xem lại thông tin về thông tư 200/2014/TT-BTC: tại đây!
So sánh điểm mới: TT 99/2025/TT-BTC so với TT 200/2014/TT-BTC
1. Thay đổi có tính bước ngoặt: từ “hướng dẫn” sang “quản trị nội bộ”
Nếu Thông tư 200 chủ yếu đóng vai trò hướng dẫn kỹ thuật hạch toán, thì Thông tư 99/2025 thể hiện rõ định hướng chuyển đổi sang quản trị kế toán hiện đại, tiệm cận Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRS).
Điểm mới quan trọng đầu tiên là doanh nghiệp bắt buộc xây dựng Quy chế quản trị và kiểm soát nội bộ (KSNB). Văn bản nội bộ này phải quy định rõ quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm của từng bộ phận, từng cá nhân trong quá trình xử lý giao dịch kinh tế – tài chính.
2. Linh hoạt hơn trong đơn vị tiền tệ và tỷ giá
Thông tư 99 giữ nguyên nguyên tắc sử dụng Đồng Việt Nam (VND) làm đơn vị tiền tệ chính, nhưng cho phép doanh nghiệp được lựa chọn ngoại tệ nếu phần lớn giao dịch thu, chi, huy động vốn bằng ngoại tệ.
Khi chuyển đổi đơn vị tiền tệ, doanh nghiệp phải sử dụng tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng thương mại thường xuyên giao dịch — thay vì áp dụng nhiều loại tỷ giá riêng biệt như trước đây tại Thông tư 200.
Ngoài ra, tỷ giá giao dịch thực tế cũng được nới linh hoạt: doanh nghiệp có thể sử dụng tỷ giá xấp xỉ với biên độ ±1% so với tỷ giá trung bình.
→ Đánh giá: Quy định mới giúp giảm sai lệch tỷ giá giữa các kỳ, tăng tính phản ánh thực tế và giảm gánh nặng hành chính trong hạch toán.
3. Tổ chức kế toán tại đơn vị trực thuộc: hợp nhất bắt buộc, loại trừ giao dịch nội bộ
Thông tư 99 chính thức yêu cầu doanh nghiệp có đơn vị trực thuộc phải hợp nhất số liệu tài chính, bao gồm trụ sở chính và tất cả chi nhánh, xí nghiệp, cửa hàng, trên nguyên tắc loại trừ giao dịch nội bộ.
Khác với Thông tư 200 – vốn chỉ dừng lại ở mức hướng dẫn – quy định này giúp hạn chế tình trạng “phình to” doanh thu hoặc chi phí do ghi nhận trùng lặp.
Doanh nghiệp cũng không bắt buộc lập BCTC riêng cho từng đơn vị trực thuộc, trừ khi có quy định chuyên ngành yêu cầu.
4. Chứng từ và sổ kế toán: doanh nghiệp được tự thiết kế
Một trong những thay đổi được cộng đồng kế toán đánh giá cao là quyền tự chủ trong thiết kế chứng từ và sổ kế toán.
Doanh nghiệp có thể tự xây dựng hoặc điều chỉnh biểu mẫu để phù hợp với đặc thù hoạt động, miễn bảo đảm tính trung thực, minh bạch và dễ kiểm tra, đối chiếu.
Theo đó, Thông tư 99 ban hành 4 phụ lục quan trọng, trong đó:
- Phụ lục I: Danh mục và biểu mẫu chứng từ kế toán
- Phụ lục III: Hệ thống sổ kế toán (rút gọn còn 42 mẫu, thay vì 45 như Thông tư 200)
Khi thay đổi mẫu biểu, doanh nghiệp phải ban hành Quy chế hạch toán kế toán nội bộ để làm cơ sở pháp lý thực hiện.
5. Hệ thống tài khoản kế toán: cập nhật mới, tăng quyền tùy chỉnh
Hệ thống tài khoản kế toán (HTTK) theo Thông tư 99 được tinh gọn và mở rộng quyền tùy chỉnh cho doanh nghiệp.
Doanh nghiệp được phép mở thêm tài khoản chi tiết (tiết khoản) để phục vụ quản trị nội bộ.
Một số tài khoản mới được bổ sung, tiêu biểu như:
- TK 215 – Tài sản sinh học (phân tách khỏi TSCĐ hữu hình)
- TK 2295 – Dự phòng tổn thất tài sản sinh học
- TK 1383 – Thuế tiêu thụ đặc biệt của hàng nhập khẩu
Đồng thời, một số tài khoản cũ bị bãi bỏ hoặc gộp, như TK 1562 – Chi phí thu mua hàng hóa và TK 611 – Mua hàng.
=> Điểm tiến bộ của TT99 là giảm ‘tính cứng’ của hệ thống tài khoản, cho phép doanh nghiệp mở rộng theo nhu cầu quản trị, miễn không làm sai lệch thông tin trên báo cáo tài chính.
6. Báo cáo tài chính: chuẩn hóa tên gọi và nguyên tắc hồi tố
Bộ báo cáo tài chính (BCTC) vẫn gồm bốn phần như trước nhưng được đổi tên:
- “Bảng cân đối kế toán” → “Báo cáo tình hình tài chính”
- Giữ nguyên ba báo cáo còn lại: Kết quả hoạt động kinh doanh, Lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh BCTC.
Đáng chú ý, Thông tư 99 chỉ yêu cầu điều chỉnh hồi tố đối với sai sót trọng yếu, thay vì mọi sai lệch như quy định cũ – một thay đổi giúp kế toán giảm khối lượng công việc mà vẫn bảo đảm tính trọng yếu của thông tin.
7. Hệ thống phụ lục kèm theo: tinh gọn và đồng bộ
Thông tư 99 kèm theo 4 phụ lục cập nhật đồng bộ, giúp doanh nghiệp dễ triển khai:
| Phụ lục | Nội dung chính | So sánh với TT200 |
|---|---|---|
| I | Danh mục & biểu mẫu chứng từ kế toán | Giữ nguyên cấu trúc, mở quyền tự thiết kế |
| II | Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp | Bổ sung TK mới, bỏ TK 611 & 1562 |
| III | Sổ kế toán (42 mẫu) | Giảm 3 mẫu so với TT200 |
| IV | Biểu mẫu Báo cáo tài chính | Đổi tên “Bảng cân đối kế toán” thành “Báo cáo tình hình tài chính” |
Thông tư 99/2025/TT-BTC tác động đến doanh nghiệp thế nào?
Theo giới chuyên môn, Thông tư 99 là bước đệm chuẩn bị cho việc chuyển đổi sang Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS mới) và IFRS.
Để kịp thích ứng từ 01/01/2026, các doanh nghiệp nên:
- Rà soát và ban hành Quy chế kế toán, KSNB nội bộ.
- Cập nhật phần mềm kế toán, hệ thống tài khoản theo Phụ lục II.
- Đào tạo nhân sự kế toán về các quy định mới, đặc biệt là xử lý tỷ giá và chuyển đổi tiền tệ.
- Kiểm tra lại các quy trình hợp nhất báo cáo đối với chi nhánh, đơn vị phụ thuộc.
Theo quan điểm từ chuyên gia:
“Thông tư 99 là bước trung gian giữa chế độ kế toán Việt Nam hiện hành và IFRS. Bộ Tài chính đang từng bước trao quyền cho doanh nghiệp, coi kế toán là công cụ quản trị hơn là thủ tục hành chính.”
Kết luận:
Sau hơn một thập kỷ, Thông tư 200 chính thức “nhường chỗ” cho Thông tư 99, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa hệ thống kế toán Việt Nam.
Không chỉ là sự thay đổi kỹ thuật, đây còn là cuộc cải tổ về tư duy, khi doanh nghiệp được giao quyền nhiều hơn – nhưng cũng phải chịu trách nhiệm cao hơn – trong việc xây dựng hệ thống kế toán minh bạch, hiệu quả và phù hợp với chuẩn mực quốc tế.
Theo dõi tin tức kế toán mới nhất tại Kế Toán VN để cập nhật các thông tin nóng hổi từ thông tư 99/2025/TT-BTC!
