Chuẩn mực kế toán số 23 (viết tắt VAS 23) – “Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm” được ban hành theo Quyết định số 12/2005/QĐ-BTC ngày 15 tháng 02 năm 2005 của Bộ Tài chính . VAS 23 được ban hành vào chuẩn mực kế toán đợt 4, quy định cách thức xử lý các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm.
1. Mục đích và phạm vi áp dụng của của chuẩn mực
Theo đoạn 01, mục đích của VAS 23 là “quy định và hướng dẫn các trường hợp doanh nghiệp phải điều chỉnh báo cáo tài chính, các nguyên tắc và phương pháp điều chỉnh báo cáo tài chính khi có những sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm; giải trình về ngày phát hành báo cáo tài chính và các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm.”
Chuẩn mực cũng chỉ rõ, “nếu các sự kiện xảy ra sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không phù hợp với nguyên tắc hoạt động liên tục thì doanh nghiệp không được lập báo cáo tài chính trên cơ sở hoạt động liên tục.”
Về phạm vi áp dụng: VAS 23 áp dụng cho việc kế toán và trình bày thông tin về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm.
Tải ngay File Word VAS 232. Khái niệm và phân loại “sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm”
VAS 23 đưa ra khái niệm quy chuẩn về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm:
“Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm là những sự kiện có ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến báo cáo tài chính đã phát sinh trong khoảng thời gian từ sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm đến ngày phát hành báo cáo tài chính.”
Theo đó, các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm được chia thành 2 loại:
- Loại 1- Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh:
- Đây là các sự kiện cung cấp bằng chứng về các sự việc đã xảy ra trong năm tài chính, và cần được điều chỉnh số liệu báo cáo tài chính trước khi lập báo cáo tài chính.
- Ví dụ: Nếu sau khi kết thúc kỳ kế toán, doanh nghiệp phát hiện ra rằng khách hàng bị phá sản, dẫn đến khoản phải thu không thể thu hồi, doanh nghiệp cần điều chỉnh số liệu báo cáo tài chính để phản ánh khoản lỗ tương ứng.
- Các sự kiện này yêu cầu doanh nghiệp điều chỉnh số liệu trong Bảng cân đối kế toán hoặc các khoản mục khác để báo cáo tài chính chính xác hơn.
- Loại 2 – Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh:
- Đây là các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm, cung cấp bằng chứng về sự kiện đã xảy ra trong năm tài chính, nhưng không yêu cầu điều chỉnh số liệu báo cáo tài chính.
- Ví dụ: Nếu giá trị thị trường của khoản đầu tư giảm sau ngày kết thúc kỳ kế toán, nhưng không có ảnh hưởng đến giá trị ghi nhận của khoản đầu tư tại thời điểm kết thúc kỳ kế toán, doanh nghiệp không cần điều chỉnh các số liệu này trong báo cáo tài chính.
- Các sự kiện này cần được trình bày trong phần thuyết minh báo cáo tài chính nếu chúng có ảnh hưởng quan trọng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính.
Để thêm rõ hơn, chuẩn mực cũng đưa ra khái niệm về “ngày phát hành báo cáo tài chính” là ngày, tháng, năm ghi trên báo cáo tài chính mà Giám đốc (hoặc người được ủy quyền) của đơn vị kế toán ký duyệt báo cáo tài chính để gửi ra bên ngoài doanh nghiệp.
Chuẩn mực quy định:
- Quy trình phát hành báo cáo tài chính phụ thuộc vào cơ cấu quản lý, yêu cầu và thủ tục cần tuân thủ về lập, soát xét, kiểm tra và phát hành báo cáo tài chính.
- Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm bao gồm tất cả các sự kiện phát sinh đến ngày phát hành báo cáo tài chính.
3. Các nội dung hướng dẫn trong VAS 23 về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm
3.1. Hướng dẫn cách ghi nhận và xác định
(1) Loại 1 – Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh
Theo chuẩn mực quy định (đoạn 06), đối với các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh, “doanh nghiệp phải điều chỉnh các số liệu đã được ghi nhận trong báo cáo tài chính để phản ánh các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh.”
=> Việc điều chỉnh này giúp đảm bảo báo cáo tài chính phản ánh đúng thực trạng tài chính của doanh nghiệp tại thời điểm phát hành báo cáo.
Cụ thể, chuẩn mực đã đưa ra một ví dụ làm hướng dẫn về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh như sau:
- Sau khi kết thúc kỳ kế toán, một số sự kiện có thể phát sinh, đòi hỏi doanh nghiệp phải điều chỉnh báo cáo tài chính. Những sự kiện này có thể làm thay đổi số liệu đã ghi nhận trong báo cáo tài chính trước đó. Dưới đây là một số ví dụ điển hình về các sự kiện cần điều chỉnh:
- (a) Kết luận của Tòa Án
- Ví dụ: Sau ngày kết thúc kỳ kế toán, tòa án đưa ra một phán quyết xác nhận rằng doanh nghiệp có nghĩa vụ hiện tại cần phải thanh toán một khoản nợ đã phát sinh trong kỳ kế toán năm. Khi đó, doanh nghiệp cần phải điều chỉnh các khoản dự phòng đã ghi nhận trước đó, hoặc ghi nhận khoản nợ mới vào báo cáo tài chính.
- Áp dụng: Doanh nghiệp cần cập nhật các khoản dự phòng hoặc các khoản phải trả trên Bảng cân đối kế toán để phản ánh nghĩa vụ tài chính mới này.
- (b) Thông Tin Về Tài Sản Bị Tổn Thất
- Ví dụ 1: Nếu sau ngày kết thúc kỳ kế toán, khách hàng của doanh nghiệp phá sản, và điều này làm cho khoản phải thu của khách hàng không thể thu hồi được, doanh nghiệp cần phải điều chỉnh số liệu trong báo cáo tài chính. Khoản phải thu trước đó cần phải điều chỉnh thành khoản lỗ trong năm.
- Ví dụ 2: Nếu hàng tồn kho được bán sau ngày kết thúc kỳ kế toán và giá trị thực tế của hàng tồn kho thấp hơn giá trị ghi nhận trong báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần phải điều chỉnh giá trị hàng tồn kho để phản ánh giá trị thực tế có thể thu hồi được vào ngày kết thúc kỳ kế toán.
- Áp dụng: Doanh nghiệp cần điều chỉnh giá trị tài sản (như khoản phải thu hoặc hàng tồn kho) trong báo cáo tài chính để phản ánh các tổn thất đã phát sinh.
- (c) Xác Nhận Giá Gốc Của Tài Sản
- Ví dụ: Sau ngày kết thúc kỳ kế toán, doanh nghiệp xác nhận giá trị thực tế của tài sản đã mua hoặc số tiền thu được từ việc bán tài sản trong kỳ kế toán năm. Nếu giá trị thực tế khác với giá trị ghi nhận ban đầu, doanh nghiệp cần điều chỉnh số liệu trong báo cáo tài chính.
- Áp dụng: Doanh nghiệp cần điều chỉnh số liệu trong Bảng cân đối kế toán hoặc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh để phản ánh giá trị tài sản hoặc doanh thu thực tế.
- (d) Phát Hiện Gian Lận và Sai Sót
- Ví dụ: Nếu phát hiện ra gian lận hoặc sai sót trong kỳ kế toán, điều này có thể chỉ ra rằng báo cáo tài chính trước đó không chính xác. Doanh nghiệp cần điều chỉnh báo cáo tài chính để khắc phục những sai sót này.
- Áp dụng: Doanh nghiệp cần xem xét lại toàn bộ báo cáo tài chính và điều chỉnh các số liệu đã bị ảnh hưởng bởi sai sót hoặc gian lận, từ đó đảm bảo tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính.
- (a) Kết luận của Tòa Án
(2) Loại 2: Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh
Theo chuẩn mực quy định (đoạn 08), đối với các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh, “Doanh nghiệp không phải điều chỉnh các số liệu đã ghi nhận trong báo cáo tài chính về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh.”
Để giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn, chuẩn mực cũng đưa ra ví dụ cụ thể về trường hợp sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh:
“Ví dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh như: Việc giảm giá trị thị trường của các khoản đầu tư vốn góp liên doanh, các khoản đầu tư vào công ty liên kết trong khoảng thời gian từ ngày kết thúc kỳ kế toán năm đến ngày phát hành báo cáo tài chính. Sự giảm giá trị thị trường của các khoản đầu tư thường không liên quan đến giá trị các khoản đầu tư vào ngày kết thúc kỳ kế toán năm. Doanh nghiệp không phải điều chỉnh số liệu đã được ghi nhận trong Bảng cân đối kế toán đối với các khoản đầu tư, tuy nhiên có thể bổ sung giải trình theo quy định tại đoạn 19.”
(3) Đối với cổ tức
VAS 23 đưa ra hướng dẫn cụ thể riêng đối với các trường hợp liên quan đến cổ tức, cụ thể như sau:
- Nếu cổ tức của cổ đông được công bố sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm: doanh nghiệp không phải ghi nhận các khoản cổ tức này như là các khoản nợ phải trả trên Bảng cân đối kế toán tại ngày kết thúc kỳ kế toán năm.
- Nếu cổ tức được công bố sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm nhưng trước ngày phát hành báo cáo tài chính: Trường hợp này khoản cổ tức không phải ghi nhận là nợ phải trả trên Bảng cân đối kế toán mà được trình bày trong Bản thuyết minh báo cáo tài chính theo quy định tại Chuẩn mực kế toán số 21 “Trình bày báo cáo tài chính”.
(4) Hướng dẫn áp dụng về hoạt động liên tục
Theo chuẩn mực số 23, nguyên tắc hoạt động liên tục là giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động trong một thời gian dài mà không có sự kiện nào dẫn đến việc giải thể, ngừng sản xuất kinh doanh, hoặc thu hẹp quy mô hoạt động đáng kể. Việc này ảnh hưởng đến cách thức lập và trình bày báo cáo tài chính.
Đối với trường hợp không áp dụng nguyên tắc hoạt động liên tục:
- Dự kiến giải thể hoặc phá sản:
- Nếu sau ngày kết thúc kỳ kế toán, Ban Giám đốc xác nhận rằng doanh nghiệp có kế hoạch giải thể, ngừng sản xuất kinh doanh, thu hẹp quy mô đáng kể, hoặc có nguy cơ phá sản, doanh nghiệp không được lập báo cáo tài chính trên cơ sở nguyên tắc hoạt động liên tục.
- Tình hình kinh doanh giảm sút:
- Nếu sau ngày kết thúc kỳ kế toán, kết quả kinh doanh bị giảm sút và tình hình tài chính của doanh nghiệp trở nên xấu đi, doanh nghiệp cần xem xét lại liệu nguyên tắc hoạt động liên tục có còn phù hợp hay không.
- Nếu nguyên tắc hoạt động liên tục không còn phù hợp (do tình hình tài chính hoặc kết quả kinh doanh của doanh nghiệp xấu đi), doanh nghiệp phải thay đổi căn bản cơ sở kế toán, chứ không chỉ đơn thuần điều chỉnh số liệu đã ghi nhận theo cơ sở kế toán ban đầu.
Giải trình trong trường hợp không áp dụng nguyên tắc hoạt động liên tục:
- Trình bày báo cáo tài chính không lập trên cơ sở nguyên tắc hoạt động liên tục:
- Nếu doanh nghiệp không thể lập báo cáo tài chính trên cơ sở nguyên tắc hoạt động liên tục, chuẩn mực kế toán số 21 (VAS 21) yêu cầu doanh nghiệp phải giải trình trong báo cáo tài chính.
- Cụ thể, doanh nghiệp cần giải thích rõ lý do tại sao không áp dụng nguyên tắc hoạt động liên tục, và những yếu tố, sự kiện đã xảy ra để dẫn đến quyết định này.
- Giải trình những sự kiện dẫn đến nghi ngờ về khả năng hoạt động liên tục:
- Ban Giám đốc phải giải trình nếu họ nhận thấy có vấn đề không chắc chắn trọng yếu liên quan đến các sự kiện hoặc điều kiện dẫn đến nghi ngờ về khả năng tiếp tục hoạt động của doanh nghiệp. Những sự kiện hoặc điều kiện này có thể phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm.
3.2 Cách trình bày trên báo cáo tài chính
(1) Ngày phát hành báo cáo tài chính
Theo chuẩn mực, doanh nghiệp phải trình ngày phát hành báo cáo tài chính và người quyết định phát hành, cụ thể như sau:
- Nếu chủ sở hữu doanh nghiệp hoặc người khác có thẩm quyền yêu cầu sửa đổi báo cáo tài chính trước khi phát hành, doanh nghiệp phải trình bày việc này.
- Chuẩn mực nhấn mạnh “Điều quan trọng đối với người sử dụng báo cáo tài chính là phải biết là báo cáo tài chính không phản ánh các sự kiện phát sinh sau ngày phát hành.“
(2) Trình bày về sự kiện tồn tại trong kỳ kế toán năm
VAS 23 nêu rõ, khi doanh nghiệp nhận được thông tin sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm về các sự kiện tồn tại trong kỳ kế toán năm thì:
- Doanh nghiệp phải trình bày về các sự kiện này trên cơ sở xem xét những thông tin mới.
- Trong một số trường hợp, doanh nghiệp phải trình bày trong báo cáo tài chính để phản ánh thông tin nhận được sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm, ngay cả khi thông tin này không ảnh hưởng đến các số liệu đã trình bày trong báo cáo tài chính.
- Ví dụ: Sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm có bằng chứng về việc sẽ xảy ra một khoản nợ tiềm tàng đã tồn tại trong kỳ kế toán năm.
(3) Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh
Mặc dù các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm không yêu cầu điều chỉnh số liệu trong báo cáo tài chính, nhưng nếu chúng có tính trọng yếu, VAS 23 quy định doanh nghiệp vẫn phải trình bày các sự kiện này trong báo cáo tài chính. Việc không trình bày các sự kiện trọng yếu có thể ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Do đó, doanh nghiệp cần đảm bảo rằng các sự kiện trọng yếu này được trình bày đầy đủ và rõ ràng. Cụ thể:
- Doanh nghiệp cần phải trình bày nội dung và số liệu của sự kiện trọng yếu không cần điều chỉnh. => Điều này giúp người sử dụng báo cáo tài chính hiểu rõ sự kiện đã xảy ra và cách thức ảnh hưởng của sự kiện đó đối với doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp cần ước tính ảnh hưởng về tài chính của các sự kiện này:
- Doanh nghiệp cần ước tính ảnh hưởng tài chính của sự kiện trọng yếu đến báo cáo tài chính, bao gồm những khoản mục có thể bị ảnh hưởng.
- Nếu không thể ước tính được ảnh hưởng tài chính, doanh nghiệp cần nêu rõ lý do không thể ước tính được sự ảnh hưởng này trong báo cáo tài chính.
Để hướng dẫn cụ thể hơn, VAS 23 đưa ra các ví dụ cụ thể về những sự kiện trọng yếu không cần điều chỉnh mà doanh nghiệp cần trình bày trong báo cáo tài chính:
- (a) Việc hợp nhất kinh doanh theo quy định của Chuẩn mực kế toán “Hợp nhất kinh doanh” hoặc việc thanh lý công ty con của tập đoàn;
- (b) Việc công bố kế hoạch ngừng hoạt động, việc thanh lý tài sản hoặc thanh toán các khoản nợ liên quan đến ngừng hoạt động; hoặc việc tham gia vào một hợp đồng ràng buộc để bán tài sản hoặc thanh toán các khoản nợ;
- (c) Mua sắm hoặc thanh lý tài sản có giá trị lớn;
- (d) Nhà xưởng sản xuất bị phá hủy vì hỏa hoạn, bão lụt;
- (e) Thực hiện tái cơ cấu chủ yếu;
- (f) Các giao dịch chủ yếu và tiềm năng của cổ phiếu thường;
- (g) Thay đổi bất thường, quan trọng về giá bán tài sản hoặc tỷ giá hối đoái.
- (h) Thay đổi về thuế có ảnh hưởng quan trọng đến tài sản, nợ thuế hiện hành hoặc thuế hoãn lại;
- (i) Tham gia những cam kết, thỏa thuận quan trọng hoặc những khoản nợ tiềm tàng;
- (j) Xuất hiện những vụ kiện tụng lớn.
4. So sánh IAS 10 và VAS 23
IAS 10 là chuẩn mực kế toán quốc tế đưa ra các tiêu chí để ghi nhận sự kiện phát sinh sau kỳ báo cáo. VAS 23 là chuẩn mực Kế toán Việt Nam quy định và hướng dẫn các trường hợp doanh nghiệp phải điều chỉnh báo cáo tài chính, các nguyên tắc và phương pháp điều chỉnh khi có những sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm, đồng thời giải trình về ngày phát hành báo cáo tài chính và các sự kiện này.
Mặc dù cả 2 chuẩn mực IAS 10 và VAS 23 có chung mục đích là quy định và hướng dẫn doanh nghiệp điều chỉnh Báo cáo tài chính (BCTC) khi có sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm và yêu cầu áp dụng nguyên tắc hoạt động liên tục. Tuy nhiên, hai chuẩn mực này có một số điểm khác biệt quan trọng:
| Tiêu chí | IAS 10 | VAS 23 |
| Ngày phát hành BCTC | Thông thường là ngày Hội đồng quản trị của doanh nghiệp phê duyệt phát hành báo cáo (thậm chí có thể trước ngày có sự phê duyệt của các cổ đông và Ban kiểm soát). | Là ngày Giám đốc Doanh nghiệp và Giám đốc Tài chính/Kế toán trưởng (hoặc người được ủy quyền) ký vào báo cáo tài chính để gửi đến các bên liên quan. |
| Điều chỉnh Khoản dự phòng liên quan đến vụ kiện | Yêu cầu doanh nghiệp điều chỉnh khoản dự phòng liên quan đến một vụ kiện đã được ghi nhận trước đây (được giải quyết sau ngày báo cáo tài chính) theo chuẩn mực IAS 37 hoặc ghi nhận khoản dự phòng mới. | Chuẩn mực không đề cập cụ thể đến trường hợp yêu cầu điều chỉnh khoản dự phòng liên quan đến một vụ kiện đã được ghi nhận trước đây. |
| Xác định lợi nhuận được chia hoặc thanh toán tiền thưởng | Đưa ra ví dụ về sự kiện cần điều chỉnh – việc xác định số lợi nhuận được chia hoặc thanh toán tiền thưởng sau ngày lập bảng cân đối kế toán, nếu doanh nghiệp có nghĩa vụ thanh toán tại ngày lập bảng cân đối kế toán. | Không đề cập đến trường hợp này. |
Kết luận:
Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 23 (VAS 23) là một phần không thể thiếu trong việc đảm bảo báo cáo tài chính của doanh nghiệp phản ánh chính xác và đầy đủ tình hình tài chính.
Đặc biệt khi có các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm. Doanh nghiệp cần nắm rõ quy trình xử lý các sự kiện phát sinh, từ việc điều chỉnh số liệu đến việc trình bày những sự kiện trọng yếu không cần điều chỉnh. Bằng cách tuân thủ các quy định này, doanh nghiệp không chỉ đảm bảo sự minh bạch và chính xác trong báo cáo tài chính mà còn tạo niềm tin với các đối tác, nhà đầu tư và cơ quan quản lý.
Ghi chú: Nội dung bài viết sử dụng nội dung gốc của Chuẩn mực kế toán số 23 (viết tắt VAS 23) – “Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm” được ban hành theo Quyết định số 12/2005/QĐ-BTC ngày 15 tháng 02 năm 2005 của Bộ Tài chính. Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo để áp dung. Để áp dụng, doanh nghiệp cần căn cứ vào nội dung gốc của bộ tài chính!
