Nhiều doanh nghiệp khi lập báo cáo tài chính thường băn khoăn có bắt buộc nộp thuyết minh báo cáo tài chính hay không và liệu việc thiếu, nộp chậm có bị xử phạt. Thực tế, thuyết minh BCTC là phần quan trọng giúp giải thích rõ các số liệu tài chính, đồng thời là tài liệu bắt buộc đối với đa số doanh nghiệp theo quy định pháp luật. Bài viết dưới đây của ketoan.vn sẽ giúp bạn hiểu rõ ai phải nộp, mức phạt và thời hạn nộp thuyết minh BCTC.
1. Thuyết minh báo cáo tài chính là gì?
Thuyết minh báo cáo tài chính là một phần không thể tách rời trong bộ báo cáo tài chính, đóng vai trò giải thích, làm rõ và bổ sung thông tin cho những số liệu đã được trình bày ở bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Nếu các báo cáo tài chính chỉ phản ánh những con số tổng hợp, thì phần thuyết minh chính là nơi “kể câu chuyện đằng sau các con số”, giúp người đọc hiểu đúng bản chất tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Mục tiêu của báo cáo tài chính là mang lại sự rõ ràng và minh bạch. Cụ thể như sau:
- Giải thích rõ ràng những khoản mục chưa thể hiện chi tiết trên các báo cáo tài chính.
- Bổ sung thông tin giúp người đọc hiểu đúng tình hình tài chính và kinh doanh trong kỳ.
- Tăng tính minh bạch, giảm hiểu lầm khi đánh giá tình hình doanh nghiệp.
- Giúp nhà đầu tư, đối tác, ngân hàng có cái nhìn đầy đủ và chính xác hơn về hiệu quả hoạt động cũng như khả năng tài chính của doanh nghiệp.
2. Doanh nghiệp nào cần nộp thuyết minh báo cáo tài chính?
Theo quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 133/2016/TT-BTC, bộ báo cáo tài chính năm, báo cáo tài chính giữa niên độ và báo cáo tài chính quý của doanh nghiệp bắt buộc phải kèm theo Thuyết minh báo cáo tài chính. Điều này áp dụng cho phần lớn doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam.
Doanh nghiệp bắt buộc phải lập và nộp báo cáo tài chính gồm có:
- Doanh nghiệp áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 200
- Doanh nghiệp áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 133
Những nhóm doanh nghiệp này cần phải nộp đầy đủ bộ báo cáo theo quy định, bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh báo cáo tài chính.
Lưu ý: Doanh nghiệp siêu nhỏ áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 132/2018/TT-BTC, pháp luật không yêu cầu lập và nộp thuyết minh BCTC.
3. Có bắt buộc nộp thuyết minh báo cáo tài chính không?
Thuyết minh báo cáo tài chính là một phần bắt buộc trong bộ BCTC năm của doanh nghiệp. Đây là tài liệu đóng vai trò quan trọng trong việc giải thích và làm rõ các số liệu tài chính. Do đó, việc lập và nộp thuyết minh báo cáo tài chính là yêu cầu bắt buộc theo quy định pháp luật.
Căn cứ theo điều 11 và điều 12 của Nghị định 41/2018/NĐ_CP, doanh nghiệp không nộp hoặc nộp thiếu thuyết minh BCTC có thể sẽ bị xử phạt theo mức độ vi phạm. Cụ thể như sau:
- Phạt từ 10 – 20 triệu đồng đối với hành vi lập thiếu hoặc lập không đầy đủ thuyết minh BCTC.
- Phạt từ 5 – 10 triệu đồng nếu nộp chậm báo cáo tài chính dưới 3 tháng.
- Phạt từ 10 – 20 triệu đồng nếu nộp chậm báo cáo tài chính trên 3 tháng.
- Phạt từ 20 – 30 triệu đồng đối với hành vi báo cáo tài chính sai sự thật hoặc số liệu không khớp trong cùng kỳ kế toán.
- Phạt từ 40 – 50 triệu đồng nếu doanh nghiệp không nộp báo cáo tài chính hoặc không thực hiện công khai báo cáo theo quy định.
4. Thời hạn nộp thuyết minh báo cáo tài chính
Thuyết minh báo cáo tài chính được nộp kèm theo bộ Báo cáo tài chính nên thời hạn nộp sẽ tuân theo thời hạn nộp báo cáo tài chính năm, quý hoặc giữa niên độ của doanh nghiệp. Việc nộp đúng hạn là vô cùng quan trọng để tránh bị xử phạt và đảm bảo tuân thủ quy định kế toán hiện hành.
Thời hạn nộp thuyết minh BCTC cụ thể như sau:
a. Doanh nghiệp áp dụng TT 200/2014/TT-BTC
| Loại hình doanh nghiệp | Loại báo cáo | Thời hạn nộp |
| Doanh nghiệp Nhà nước | Báo cáo tài chính quý | Chậm nhất 20 ngày sau khi kết thúc quý |
| Công ty mẹ / Tổng công ty Nhà nước | Báo cáo tài chính quý | Chậm nhất 45 ngày |
| Doanh nghiệp Nhà nước | Báo cáo tài chính năm | Chậm nhất 30 ngày sau khi kết thúc năm |
| Công ty mẹ / Tổng công ty Nhà nước | Báo cáo tài chính năm | Chậm nhất 90 ngày |
| Doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh | Báo cáo tài chính năm | Chậm nhất 30 ngày |
| Các doanh nghiệp khác | Báo cáo tài chính năm | Chậm nhất 90 ngày |
b. Doanh nghiệp áp dụng TT 133/2016/TT-BTC
| Loại hình doanh nghiệp | Thời hạn nộp báo cáo tài chính (và thuyết minh BCTC) |
| Doanh nghiệp nhỏ và vừa áp dụng Thông tư 133 | Chậm nhất 90 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính |
Tóm lại, có bắt buộc nộp thuyết minh báo cáo tài chính với hầu hết doanh nghiệp áp dụng Thông tư 200 và 133. Việc nộp đầy đủ và đúng hạn không chỉ đảm bảo tuân thủ pháp luật mà còn giúp doanh nghiệp minh bạch số liệu, tránh bị xử phạt từ 5–50 triệu đồng. Do đó, doanh nghiệp cần chú ý thời hạn và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ để thực hiện đúng quy định.
