Thông tư 99/2025/TT-BTC được ban hành ngày 27/10/2025 và áp dụng từ ngày 01/01/2026 đã tạo thành “cơn địa chấn” với chế độ kế toán tại Việt Nam lúc này. Trong những điểm thay đổi của thông tư 99 thay thế thông 200. Có những thay đổi quan trọng về báo cáo tài chính. Dưới đây hãy cùng Kế Toán VN phân tích các điểm mới về BCTC của thông tư 99 so với TT 200.
1. Đổi tên và thành phần báo cáo tài chính
Sau hơn 10 năm áp dụng Thông tư 200, Bộ Tài chính đã đổi tên hệ thống báo cáo tài chính (BCTC) trong Thông tư 99/2025/TT-BTC, đánh dấu một bước tiến rõ rệt về tư duy kế toán — từ “ghi nhận số liệu” sang “phản ánh bản chất tài chính”.
1.1. Đổi tên “bảng cân đối kế toán” thành “Báo cáo tình hình tài chính”
Theo TT 200, hệ thống BCTC gồm:
- Bảng cân đối kế toán (Mẫu số B01-DN),
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (B02-DN),
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (B03-DN),
- Bản thuyết minh BCTC (B09-DN).
Trong TT 99, Bộ Tài Chính đã tiến hành đổi tên “Bảng cân đối kế toán” thành “Báo cáo tình hình tài chính” và giữ nguyên ba báo cáo còn lại:
- Báo cáo tình hình tài chính (B01-DN),
- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (B02-DN),
- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (B03-DN),
- Bản thuyết minh BCTC (B09-DN).
Việc đổi tên này không đơn thuần là ngữ nghĩa => nó phản ánh tư duy tiếp cận chuẩn mực IFRS, trong đó “Financial Position Statement” (Báo cáo tình hình tài chính) được dùng phổ biến thay cho “Balance Sheet”.
Có thể thấy rằng, cách gọi mới khuyến khích doanh nghiệp không chỉ trình bày “số dư” mà còn “thông tin động” về năng lực tài chính tại thời điểm báo cáo.
1.2. Hệ thống báo cáo và biểu mẫu
Cả hai Thông tư đều giữ 4 báo cáo chính, nhưng TT99 tái cấu trúc cách thể hiện và quy định mẫu biểu rõ ràng hơn:
- TT200: Ngoài BCTC năm, còn ban hành mẫu cho BCTC giữa niên độ (B01a/B02a/B03a/B09a) và dạng tóm lược (B01b/B02b/B03b).
- TT99: Cũng duy trì các mẫu này, nhưng gom toàn bộ vào Phụ lục IV, chia thành 3 nhóm:
- Mẫu năm (B01/B02/B03/B09)
- Mẫu giữa niên độ đầy đủ (B01a/B02a/B03a/B09a)
- Mẫu giữa niên độ tóm lược (B01b/B02b/B03b/B09a)
Các mẫu biểu của TT 99 (Kèm theo Thông tư số 99/2025/TT-BTC) có sự thay đổi về mẫu số và nội dung chi tiết. Ví dụ: Báo cáo tình hình tài chính giữa niên độ là Mẫu số B 01a – DN.
Thông tư 99 đã đồng bộ hệ thống biểu mẫu, giúp kế toán dễ theo dõi – đặc biệt khi lập báo cáo trên phần mềm ERP hoặc hệ thống báo cáo điện tử, vốn yêu cầu mã biểu mẫu thống nhất.
1.3. Mục tiêu và nguyên tắc trình bày BCTC
Trong TT 99 cũng làm rõ mục đích báo cáo:
“BCTC phản ánh trung thực, hợp lý tình hình tài chính, kết quả kinh doanh, dòng tiền và các thông tin tài chính khác” .
Đây là điểm tiến bộ hơn TT200, khi Bộ Tài chính bổ sung cụm “và các thông tin tài chính khác” – mở rộng phạm vi trình bày theo hướng IFRS, cho phép doanh nghiệp bổ sung các thông tin phi tài chính (ví dụ: rủi ro, cam kết, sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế toán…).
2. Kỳ lập báo cáo tài chính
Thông tư 99 làm rõ nghĩa vụ BCTC năm và linh hoạt hơn với báo cáo tài chính giữa niên độ.
2.1. Báo cáo tài chính năm (bắt buộc)
- Trong TT 200, Yêu cầu lập BCTC năm, nộp chậm nhất 90 ngày kể từ khi kết thúc kỳ kế toán.
- TT 99 giữ nguyên nguyên tắc nhưng phân loại hai trường hợp riêng biệt:
- Doanh nghiệp hoạt động liên tục → dùng Mẫu số B01-DN.
- Doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục → dùng Mẫu số B01-DNKLT.
Đây là điểm hoàn toàn mới, phù hợp với Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 21, khi doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính (nợ quá hạn, phá sản, ngừng hoạt động) phải trình bày theo nguyên tắc “phi hoạt động liên tục” – điều trước đây chưa từng có trong TT200.
2.2. Báo cáo tài chính giữa niên độ
- TT200: Hướng dẫn rất chi tiết hệ mẫu giữa niên độ (B01a/B02a/B03a/B09a – đầy đủ; B01b/B02b/B03b – tóm lược) và khuyến khích DN áp dụng.
- TT99: Giữ hệ mẫu nhưng không quy định bắt buộc. Việc lập BCTC quý, bán niên phụ thuộc vào yêu cầu của pháp luật chuyên ngành (chứng khoán, doanh nghiệp nhà nước, v.v.).
=> Nghĩa là: Bộ Tài chính trao quyền chủ động cho doanh nghiệp, giảm tính “pháp lệnh cứng” của TT200, hướng đến cơ chế “kế toán theo nhu cầu thông tin”.
2.3. Về chỉ tiêu và mã số
Theo TT 200:
“Những chỉ tiêu không có số liệu được miễn trình bày; doanh nghiệp có thể đánh lại số thứ tự các chỉ tiêu theo nguyên tắc liên tục.”
Theo TT 99:
“Các chỉ tiêu không có số liệu thì doanh nghiệp không phải trình bày nhưng không được đánh lại ‘Mã số’ chỉ tiêu.”
Theo đó, trong TT 99 mã chỉ tiêu trở thành định danh cố định để các phần mềm và cơ quan quản lý đối chiếu, tổng hợp dữ liệu tự động. => Đây là nền tảng cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu kế toán quốc gia trong tương lai.
3. Báo cáo tài chính doanh nghiệp có chi nhánh
Thông 99 tăng cường yêu cầu hợp nhất BCTC và loại trừ giao dịch nội bộ đối với doanh nghiệp có chi nhánh.
3.1. Quy định mới về tổng hợp và hợp nhất thông tin
TT99 quy định cụ thể tại Điều 7:
“Doanh nghiệp có các đơn vị trực thuộc phải tổng hợp thông tin tài chính của trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc vào báo cáo tài chính của doanh nghiệp.”
Ngoài ra:
“Doanh nghiệp được quyền phân mẫu cho đơn vị trực thuộc lập hoặc không lập báo cáo tài chính.”
So với TT200:
TT200 chỉ yêu cầu khi “lập báo cáo tổng hợp giữa doanh nghiệp và các đơn vị cấp dưới không có tư cách pháp nhân hạch toán phụ thuộc, phải loại trừ số dư nội bộ”.
=> TT99 bổ sung rõ trách nhiệm tổ chức và quyền lựa chọn của doanh nghiệp – một điểm tiến bộ về mặt quản trị.
3.2. Quy tắc loại trừ giao dịch nội bộ
“Doanh nghiệp phải loại trừ tất cả các giao dịch nội bộ giữa trụ sở chính và các đơn vị trực thuộc hoặc giữa các đơn vị trực thuộc với nhau.”
Đây là quy định cụ thể hóa nguyên tắc hợp nhất – giúp báo cáo tổng hợp của doanh nghiệp phản ánh tình hình tài chính thực, không bị phình to bởi các giao dịch nội bộ.
=> Với doanh nghiệp có nhiều chi nhánh, TT99 giảm rủi ro “ghi nhận trùng” doanh thu, chi phí, công nợ, đồng thời tăng độ tin cậy của BCTC khi soát xét – kiểm toán.
4. Linh hoạt và tuân thủ chỉ tiêu BCTC
Thông tư 99/2025/TT-BTC mở rộng quyền tùy chỉnh cho doanh nghiệp nhưng vẫn giữ nguyên các nguyên tắc trình bày BCTC.
4.1. Linh hoạt trong việc bổ sung chỉ tiêu
TT99 lần đầu cho phép doanh nghiệp chủ động bổ sung các chỉ tiêu mới trên BCTC nếu đặc thù hoạt động yêu cầu:
“Doanh nghiệp được phép bổ sung các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính hướng dẫn tại Phụ lục IV của Thông tư này, nhưng phải thuyết minh rõ nội dung đã bổ sung và chịu trách nhiệm về nội dung đó.”
Đồng thời, nếu doanh nghiệp không thể bổ sung hoặc cần sửa đổi cấu trúc chỉ tiêu, phải:
“Báo cáo Bộ Tài chính để được hướng dẫn lập và trình bày Báo cáo tài chính.”
=> TT 99 mở cửa cho linh hoạt (đặc biệt với DN fintech, nông nghiệp, sản xuất đặc thù), nhưng vẫn giữ “kỷ luật trung ương” qua mã chỉ tiêu cố định và nghĩa vụ báo cáo Bộ Tài chính nếu muốn thay đổi sâu.
4.2. Quy định thống nhất về mã chỉ tiêu
“Các chỉ tiêu phải được trình bày nhất quán và có thể so sánh. Khi thay đổi chính sách kế toán phải trình bày lại số liệu so sánh nếu có thể.”
=> TT99 nâng chuẩn “so sánh” – không chỉ giữa kỳ này và kỳ trước, mà còn giữa các đơn vị trong cùng hệ thống, giúp phân tích tài chính toàn ngành chính xác hơn.
Kết luận:
Nhận định của chuyên gia về thay đổi trong báo cáo tài chính của thông tư 99:
“Thông tư 99 không chỉ đổi tên biểu mẫu, mà là một cuộc ‘nâng cấp hệ điều hành’ của hệ thống báo cáo tài chính Việt Nam.
Mỗi quy định – từ mã chỉ tiêu, phân mẫu, đến quy tắc hợp nhất – đều nhằm chuẩn bị cho một nền kế toán số và hội nhập IFRS toàn diện.”
Doanh nghiệp đang áp dụng thông tư 200/2014/TT-BTC cần nắm chắc các thay đổi trong thông tư 99 và lên kế hoạch để áp dụng TT 99 nhanh chóng để không gặp vấn đề sai sót trong kế toán!
Ghi chú: Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo không phải văn bản hướng dẫn. Bạn đọc nên tham khảo trực tiếp hướng dẫn trong văn bản gốc để đảm bảo chính xác về việc lập báo cáo tài chinh trong doanh nghiệp từ 01/01/2026!
